Üç gün sürekli olarak günlük ortalama
sıcaklık +5 C' nin altında veya 24 saatlik bir periyotta hava sıcaklığı
12 saatten fazla +10 C' nin altında kalmışsa, beton için soğuk havanın
hüküm sürdüğü söylenebilir.Günlük ortalama sıcaklık gece yarısından,
müteakip gece yarısına kadar en düşük ve en yüksek sıcaklıkların
ortalamasıdır. Özellikle hava sıcaklığının + 5 C ' nin altında olması
beton basınç mukavemetini önemli ölçüde azaltır.
Düşük ısıda en son mukavemet değişmez ama bu değere ulaşılması uzun
zaman alır, Soğuk havalarda beton yerleşiminden sonra donma tehlikesiyle
karşı karşıya kalır. 0 C' de beton, içindeki su donduğunda hacmin
%9'u kadar genişler. Donan suyun çözülmesiyle betonda boşluklu,
çatlaklı bir yapı oluşur. Böyle bir yapı, betonun mukavemetini önemli
miktarda azaltır.Soğuk havalarda beton dökümünde en önemli faktör
mimar, mühendis, yapı müteahhidi ve beton üreticisinin birlikte
yapacakları uygulama planıdır.Bu planlama, proje programını,proje
bütçesini minimum düzeyde aksayacak yapının istenen kalite ve dayanıklıkta
olmasını sağlayacaktır.İnşaatta beton dökümüne başlamadan yapılan
plan gereği her türlü önlem alınmalıdır.Betonu dondan koruyacak
bu ciddi önlemler kritik periyot boyunca bakım şartlarında ısı ve
nem durumunu kontrol altında tutacak, çimento hidrasyonunun kesintisiz
devam etmesini ve mukavemetin yeterli düzeye ulaşmasını sağlayacaktır.
Soğuk havalarda betonu korumada izlenecek yol, başlangıçta beton
sıcaklığını belirli bir değerden aşağı düşmesini önlemektedir. Türk
Standartları betonun basınç mukavemetinin 50 kgf/cm2 ye erişmesinden
sonra don sebebi ile zarar göremeyeceğini kabul eder. Bu süre iyi
bir beton için + 10 C sıcaklıkta 3 gündür. İnşaat teknik şartnameleri
en düşük beton sıcaklığının + 5 C ile + 10 C arasında olmasını şart
koşar.İnşaat mahalinde günlük ortalama sıcaklık + 5 C altında ise
+10 C' lik ortam sıcaklığında yapılacak 72 saatlik koruma beton
için yeterlidir.Günlük ortalama
0 C' nin altında ise 72 saatlik ek bir korumaya ihtiyaç olacaktır.
Ani sıcaklık değişikliklerine karşı betonu korumak gerekir; aksi
halde beton çatlar. Sıcaklık stabil hale gelinceye kadar kapatılan
kısımlarda örtü kaldırılmamalıdır. Kütle betonlarında iç ve dış
sıcaklık farkı büyük olduğu için ani soğuma nedeniyle çatlama ihtimali
fazladır. İnce kesitlerde içi ve dış sıcaklık arasında fazla fark
yoktur. Yüzey sıcaklığı herhangi bir zarara sebep olmaksızın düşer.
Geniş yüzeylerde hızlı nem kaybı büzülme çatlaklarına neden olur.
Soğuk havayla temasta olan yüzeylerde hızlı nem kaybı görülür. Çünkü
ılık beton, etrafındaki havayı ısıtır ve rölatif nemi azaltır.
Sıcaklığı 0 C'nin altında olan yoğun metalik malzemelerle temas
eden betonda donma meydana gelir. Bu hal son vibrasyona kadar devam
ettiğinde, iç yüzeylerdeki bağlantı mukavemetlerinde sürekli azalma
olur. Önlem için metalik malzemeler ısıtıldığında mekanik ve metalürjik
özellikleri bozulmamalıdır.
Kar, buz ve donmuş kısımlar, betonun yerleştirileceği yerlerden
tamamen kaldırılmalıdır. Bunun için sıcak hava jeti kullanılmalıdır.
Tekrar donmayı önlemek için, bu hazırlık beton dökümünden hemen
önce yapılmalıdır.Beton donmuş zemin üzerine konmamalıdır.Bazen
zemin üzerine birkaç gün önce izolasyon malzemesi serilerek çözülmesi
sağlanır; ama en çok uygulanan dış ısıtma yöntemidir. Gerekirse
çözünmüş zemin malzemesi tekrar sıkıştırılır veya yerine kuru granüler
malzemesi konur. Erken yaşta betonu koruma önlemleri hemen betonu
yerleştirdikten sonra alınır. Örtü, izolasyon, kaplama ısıtma yöntemlerinden
hangisinin karalaştırılmalıdır.
İzolasyon malzemeleri polistyren köpük levha, üretan köpük, köpüklendirilmiş
vinyl örtü, mineral yünü, selüloz lif, saman, plastik örtüler olabilir.
Isı kaynakları buhar, basınçlı sıcak hava , sabit ısıtıcılar, muayyen
bir alana yerleştirilmiş ısıtıcılardır,Isıtma birimlerinde yanma
ürünlerinin, özellikle karbondioksitin ısıtılan kapalı alandan dışarı
atılması gerekir. Aksi halde erken yaştaki beton yüzünün dayanıklılığının
zayıflamasına ve betonun bozulmasına yol açar. Yüksek orandaki karbondioksit
sonucu oluşan karbonmonoksit, çalışanlara zarar verir. Beton slampı
döşemeler için 10 cm'den az olmalı, terleme minimuma indirilmelidir.
Bu iki özellik dolayısıyla beton daha erken priz alır. Terleme suyu
perdah esnasında betonun içine karıştırılırsa beton yüzeyindeki
mukavemet daha düşük olur ve yüzey daha sonraki donma çözülmelerle
zarar görür; ayrıca tozlanmaya meyilli olur.
Terleme mümkün olduğu kadar minimuma indirilmeli, yüzey perdahından
evvel terleme suyunun uçması beklenmelidir. Beton içindeki suyun
donmasının önleyen katkı malzemeleri hiçbir zaman alınacak önlemleri
azaltmaz. Beton çalışmaları devamınca yapı bölümlerinin yerinde
ve tahribatsız deneylerle mukavemet ölçümlerinin yapılması gerekir.
|