Günümüzde beton en yaygın biçimde
kullanılan bir yapı malzemesidir. Gelecekte de en çok kullanılan,
en ekonomik yapı malzemesi olma özelliği sürdürecektir. Bu önemli
yapı malzemesinin iyi bir şekilde elde edilmesi, kendisini oluşturan
malzemeler kadar üretim, döküm, yerleştirme – bakım şartlarına ve
bunların denetimlerine de bağlıdır. Bu da ancak şantiyede bazı şartların
yerine getirilmesi ve mevcut şartların en iyi şekilde değerlendirilmesiyle
sağlanabilir. Yeni sertleşen beton çok naziktir, özenle korunması
gerekir.
Özellikle bir hafta içinde beton kurumamalı, donmamalı ve sarsıntıya
uğramamalıdır. Beton dökümü için en elverişsiz ortam yüksek sıcaklıktaki
kuru ortamdır. Sıcak hava düşük nemi beraberinde getirir. Sıcak
havalarda beton yüzeyindeki suyun buharlaşması plastik rötre ve
farklı oturmalara yol açar. Geniş yüzeyli betonlarda yerleşmeden
hemen sonra iri malzeme dibe çöker. Dökümü izleyen kısa bir süre
içinde yüzeyde su birikir ve hızla buharlaşır. Buharlaşan suyun
terleyen sudan fazla oluşu yüzeyde gerilmelere ve sonunda betonun
çatlamasına sebep olur. Diğer taraftan beton çökerken iri agrega
veya donatı engeline rastlar ve farklı oturma bu engeller üzerindeki
betonu çatlatır. Beton yerleştikten sonra yüzeydeki suyun buharlaşma
hızı ortamın sıcaklığına, nem oranına ve rüzgar hızına bağlıdır.
Dökümü ve bakımı sırasında beton sıcaklığının yüksek olması aşağıdaki
sakıncaları yaratır.
• Betonun son ulaştığı dayanım hiçbir zaman 21 C' de dökülen ve
kür uygulanan betonunkine ulaşmaz.
• Sertleşme esnasında yüksek sıcaklıkta çatlama eğilimi düşük sıcaklıktakine
göre daha çoktur. Ancak kuru rüzgarlı bir havada beton sıcaklığı
yüksek, ortam sıcaklığı düşük ise, buharlaşma hızı fazlalaşır.
• Beton sıcaklığı yüksekse karışım suyu ihtiyacı ve koruma esnasında
büzülme artar. Beton dayanımlarını etkileyen ilave faktörleri özetlersek:
• Çevre nemi
• Direkt güneş radyasyonu
• Rüzgar hızı
• Beton sıcaklığı
• Kür şartları diye sıralaya biliriz.
Kür, çimento hidrasyonunun ilerlemesi için betondaki sıcaklık ve
nem değişikliklerini kontrol altında tutma usulüdür. Kürün amacı
çimento hamurundaki suyun boşluklarını hidrasyon ürünlerinin doldurulmasına
kadar betonu doygun veya doyguna yakın halde tutmaktır.Beton numunelerinin
labaratuvarda 21 C sıcaklıkta, %100 nemli bir ortamda 28 günde nisbi
olarak basınç dayanımının %100'e, aynı ortam içinde 180 günde %130'a
ulaştığı, buna karşılık açık havada 28 günde ancak %55 kaldığı gözlenmiştir.Bütün
bunlar göz önünde bulundurularak sıcak havada beton dökümü esnasında
aşağıdaki tedbirler alınmalıdır.
• Özellikle donatının sık olduğu yerlerde ısı iletkenliği yüksek
beton kalıbı kullanılmamalıdır.
• Beton dökümüne başlamadan uyulacak planla ilgili ön hazırlıklar
tamamlanmalı, gerekli önlemler hemen uygulanmak üzere hazır olmalıdır.
• Beton dökümüne başlamadan kalıp ve donatı mutlaka ısıtılmalıdır.
Beton zemine dökülüyorsa beton suyunu zemin tarafından emilmemesi
için, zemin önceden sıkıştırılmalı ve tesviye edilip mutlaka ısıtılmalıdır.
• Betonun yerleştirilmesi işlemi daha çok personelle, mümkün olan
en kısa zamanda iyi bir vibrasyon işlemi ile yapılmalı, gece beton
dökümü tercih edilmelidir.
• Beton, hazırlanmasından itibaren ortalama 90 dakika içinde yerine
yerleştirilmelidir. Gerektiğinde geciktirici katkı konularak bu
süre uzatılabilir. İnşaat mahalinde 1m3 betona ilave edilecek 10
litre su, basınç dayanımında %8 oranında bir azalmaya sebep olacaktır.
• Betonu yerleştirdikten sonra mastarlayıp bırakmalı, yüzey parlaklığı
kaybolup üzerinde gezinildiğinde ayak izi birkaç milimetre olduğunda
tahta mala ile düzeltme yapılmalı, çatlaklar kapatılmalıdır.
• Beton yüzeyi zarar görmeyecek hale geldiğinde, mümkün olan her
yerde kür uygulanmalıdır. Bu konu yerleştirmeden sonraki 24 saat
içinde çok önemlidir. Bütün beton yüzeyler ıslak tutulmalı ve bu
uygulama kesintisiz yapılmalıdır. Ara sıra yapılacak kür sonucunda
ıslanma-kurumalarla betonda yüzeysel çatlaklar oluşur.
• Kalıplanmamış yüzeylerde sıcak hava ve rüzgar etkisiyle kuruma
işaretleri görülmeden betonun kendi suyunun buharlaşmasını önlemek
için su geçirmez kâğıt, plastik veya kür bileşikleri uygulanmalıdır.
Polietilen örtü yatay yüzeyler kadar düşey elemanlar da kullanılabilir.
Girinti çıkıntılara uygulanarak yapıştırılırsa hava geçirmezlik
sağlar; Ancak perdahlı yüzeylerde leke bırakabilir.
• Beton üstüne konulacak kum, kanaviçe çuval, hasır gibi örtüler
ilk 72 saat boyunca kurumasına fırsat verilmeden sulanmalı, suya
sürekli doygun tutulmalıdır. Su kürü uygulandığında suyun sıcaklığı
beton sıcaklığından çok düşük olmamalı, aksi taktirde ısı farkı
ile yüzeyde oluşacak betonun çatlamasına sebep olacaktır.
• Sıcak havada beton prizini erken alır. Henüz priz aşamasında iken
yanına yeni dökülen betonda uygulanacak vibrasyon önce dökülen betonun
çatlamasına sebep olur. Yakın civardaki yoğun, ağır trafik, sarsıntılar
ve depremde benzer şekilde betonu çatlatabilir. Sıcak hava şartlarında
taze ve sertleşmiş betonun tüm özelliklerinin olumsuz yönde etkilendiği
unutulmamalıdır.

|